Go Slow!

Volgende week begint weer het nieuwe studiejaar. Voor de eerstejaarsstudenten begint een nieuwe fase in hun leven. Voor studenten met autisme is dit een nieuw schakelmoment. Schakelmoment zijn momenten waarin veel verandert en waarin men weer moet wennen aan, in dit geval, de nieuwe locatie, nieuwe docenten, nieuwe medestudenten, nieuwe regels. Dit soort momenten kosten de mensen met autisme vaak enorm veel energie.

Aan het begin van een studiejaar zijn er vaak kennismakingsgesprekken met de mentor of studieloopbaanbegeleider. Zoals het woord al zegt wil men elkaar beter leren kennen. Deze gesprekken zijn heel behulpzaam om te weten te komen wat je van elkaar kunt verwachten. Het zijn vaak heel spannende momenten voor studenten met autisme. De ene praat graag over zichzelf en de ander vindt dat een hele opgave. In de regel duren de gesprekken niet lang. Dit betekent voor de student met autisme dat hij/zij snel moet kunnen schakelen om op alle vragen een antwoord te geven.

Een paar maanden geleden vertelde een docent mij dat hij het zo moeilijk vond om met studenten met autisme te praten. “Ze maken zo weinig oogcontact”.
Ja het oogcontact, daar wordt veel over gesproken als je leest over autisme.
Ik wil in dit blog de vraag stellen:

“Hebben we echt oogcontact nodig om een goed gesprek te voeren?”

Ik denk van niet. In de gesprekken met jongeren heb ik geen last van dat er geen oogcontact is. Ik heb op een andere manier leren kijken.
Mensen met autisme hebben wel non-verbale communicatie. Als je goed oplet dan kan je uit de non-verbale communicatie heel veel halen ook al is die soms heel anders dan bij mensen zonder autisme. In maart is er een artikel gepubliceerd waarin 16 mensen vertelden hoe zij het ervaren als ze oogcontact moeten maken. Een aantal uitspraken: “het voelt alsof je daar naakt staat” en “het lijkt wel alsof je in mijn ziel kijkt” en “Als jij zo in mijn ogen kijkt dan zie je hoe sociaal onhandig ik ben” “als ik iemand zo aankijk, het lijkt alsof de rest van de wereld helemaal verdwijnt” (lees rest van artikel)

“Misschien helpt het ontbreken van oogcontact ons wel in de communicatie met mensen met autisme”.

Wij halen veel informatie uit het oogcontact en dan interpreteren wij er op los. Mijn ervaring is dat men niet altijd checkt of de interpretatie goed is en of wij een goeie aanname maken. Een veelvoorkomende oorzaak van miscommunicatie.

Mensen met autisme bekijken de zaken veelal vanuit een heel ander perspectief dan mensen zonder autisme. Ze beleven doorgaans de zaken anders. Hun gedachtegang is niet altijd te voorspellen of te begrijpen als je geen autisme hebt.
Als er geen oogcontact is, kunnen we ook niet interpreteren en worden we gedwongen om te wachten tot hun antwoord komt.
Wanneer mensen met autisme je niet aankijken maar “weg kijken” of als ze naar “binnen kijken” betekent het niet dat zij zich afsluiten van jou. Zij doen dan enorm hun best om een juist en volledig antwoord te formuleren. Omdat zij een andere manier van benaderen hebben om tot een goed antwoord gekomen hebben zij vaak wat meer tijd nodig. Het dwingt ons gewoon te wachten. We kunnen niet zien wat de ander denkt of voelt. Het dwingt ons geduldig te zijn.

Go Slow

In mijn opleiding Oplossingsgericht werken kregen wij de kernactiviteit: ‘GO SLOW’ en dat was en is soms echt een uitdaging. Maar dat is nou precies waarmee je iemand met autisme enorm helpt.
Als mentor heb ik altijd meer tijd ingeroosterd voor mijn gesprekken met mijn studenten met autisme zodat ik ze ook de tijd kon geven antwoorden te formuleren. Zo kreeg ik de tijd om mijn studenten leren kennen door goed te kijken naar hun non-verbale communicatie. Ik wist op een gegeven moment wanneer een vraag van mij ongemakkelijk was of dat iemand gewoon aan het nadenken was of dat het stress opriep. Of dat iemand moe was en even geen zin meer had om te antwoorden.

Mijn tips

aan studenten:

• Bereid je voor op een voorstelrondje. Wat wil je over je zelf vertellen? Bespreek het met je ouders of begeleider.
• Stop je energie in het leren formuleren van je wensen.
• Neem in een gesprek de tijd om te antwoorden, laat je niet opjagen, GO SLOW
• Als je wordt uitgenodigd voor een (kennismakings)gesprek, mail de persoon met de vraag of je de gespreksonderwerpen van tevoren kan ontvangen om je voor te bereiden. Dat scheelt een hoop stress.

aan ouders en begeleiders:

• Bereid samen voor wat je kind of client kan vertellen over zich zelf in een voorstelrondje in zijn/haar nieuwe klas of in een kennismakingsgesprek. Neem hier de tijd voor, het is een belangrijk moment. GO SLOW en begin op tijd.

aan mentoren/studieloopbaanbegeleiders:

• GO SLOW, neem de tijd voor de gesprekken. De pauzes tussen de vragen en antwoorden zijn misschien langer dan dat je gewend bent. Je biedt zo de student wel de mogelijkheid zich uit te drukken.
• Gebruik de tijd om goed te observeren. Je leert de non-verbale communicatie van jouw student (her)kennen en je kan daarop inspelen.
• Vraag de betekenis van de non-verbale signalen om je student beter te begrijpen (ik zie dat je nu over je voorhoofd wrijft, wat betekent het).
• Stuur van tevoren een mail met de items die je in een (kennismakings)gesprek wilt bespreken, dan kunnen jouw studenten zich voorbereiden. Het maakt het voor de student met autisme en voor jou weer wat makkelijker.

Lees ook Een goede start!