Weet je dat mensen met autisme zaken letterlijk kunnen nemen en daardoor de betekenis van de boodschap misschien niet helemaal begrijpen? Dit komt zowel schriftelijk als mondeling voor. Ook bij mensen met autisme die zeer taalvaardig zijn.
Ik kom regelmatig studenten tegen die zeer taalvaardig zijn, soms zeer moeilijk taalgebruik hanteren, soms meer geschreven taal spreken. Het gebeurt dan nogal eens dat er woorden gebruikt worden die niet helemaal duidelijk zijn voor de persoon zelf en de woorden daardoor in een verkeerde context gebruikt worden. Soms blijkt dat mensen een betekenis hebben voor een woord wat in meerdere contexten een iets andere nuance hebben dan de oorspronkelijke betekenis. De invloed van woorden kan erg groot zijn.
Mirjam* was bezig met haar afstudeeropdracht en wachtte op de datum van haar afstudeerzitting. Tijdens een afstudeerzitting legt de student uit wat zij heeft gedaan, wat haar keuzes zijn geweest, waar zij de keuzes op heeft gebaseerd en toont aan dat zij gedurende de afstudeeropdracht een aantal competenties heeft vergroot.
Een student wordt pas uitgenodigd als het ingeleverde afstudeerverslag voldoende is om deze presentatie te geven en het gesprek aan te gaan. Tijdens een afstudeerzitting zijn de begeleiders van de hogeschool en het bedrijf aanwezig en nog een persoon (docent of iemand uit het werkveld). Zij gaan het gesprek aan met de student en geven de beoordeling.
De voorbereiding
Bij Mirjam was er behoorlijk veel stress omtrent de afstudeerzitting. Ze had zich goed voorbereid en had alle items voor een goede presentatie verwerkt. We hebben gesproken over de invulling van zo’n afstudeerzitting, wat zij kon verwachten en wat er van haar werd verwacht.
We hebben gekeken welke mogelijke vragen die zij zou kunnen verwachten en ook daar heeft zij zich goed voorbereid met mogelijke antwoorden. Kortom de ideale student. Ik heb haar uitgelegd dat zij het gesprek tijdens de afstudeerzitting kan zien als een collegiaal overleg. Als ze haar cijfer voor haar afstuderen binnen heeft, is ze afgestudeerd en dus een collega van de docenten.
Van docenten wordt verwacht dat zij vragen stellen over de oplossingen van de studenten tijdens hun afstudeeropdrachten. Wat waren jouw ideeën, jouw beslissingen en hoe interessant is het om het te mogen uitleggen. Wetend dat voor een probleem meerdere oplossingen te bedenken zijn.
Stress
Door de gesprekken en de voorbereiding werd haar stress wel minder maar was nog steeds erg aanwezig. Ze ging er goed voorbereid naar toe en heeft een geweldige presentatie gegeven. Ze is geslaagd met een geweldig mooi cijfer.
Maar toch
Toch liet het me niet los waar die stress vandaan kwam. Zij heeft doorgaans geen stress om een presentatie te geven. Spanning voor een examen of een presentatie is heel normaal. De spanning die nu naar voren kwam, paste niet bij het beeld wat ik van haar had. Dus ben ik het gesprek nogmaals aangegaan en wat kwam daar naar voren….
Gevangen in een woord
Het woord ‘afstudeerzitting’ had een ze heel zwaar opgevat. Het woord zitting daar zat voor haar de lading. Bij een zitting kan je veroordeeld worden (juridisch gezien). Je wordt vrijgesproken of gestraft. Ze had in haar hoofd dat als ze gestraft zou worden zij van de opleiding gestuurd zou worden. Dat zou dan betekenen al die jaren voor niets gestudeerd te hebben en zonder diploma van de opleiding af moeten.
De invloed van woorden
Mijn vermoeden dat het woord afstudeerzitting lading had , was dus wel juist. Ik had het al vervangen door collegiaal overleg. Maar dat het geassocieerd werd met de rechtbank en straffen had ik niet vermoed. Ze zat dus letterlijk gevangen in het woord zitting.
Stress verlamt
Op dat moment kon ze dus niet meer denken aan hoe het op een hogeschool er aan toegaat, regels over toetsmomenten en herkansingen. Zelfs alle ervaringen van haar gedurende de jaren dat zij de opleiding heeft doorlopen konden haar op dat moment niet meer bereiken. Stress verlamt. Het woord zitting hing als een heel zwaar oordeel boven haar. Het was een juridische bijeenkomst waar je vrij gesproken wordt of veroordeeld en dan krijg je straf. De straf die in haar hoofd was ontstaan was niet te dragen. Dit hersenspinsel heeft veel invloed gehad op haar welzijn de laatste maanden. Het vertragen met het schrijven van het afstudeerverslag was er een van.
Tips voor ouders, begeleiders, docenten en coaches.
Vraag eens naar de betekenis die de studenten geven aan bepaalde woorden. Het is niet vanzelfsprekend dat de student met autisme de zelfde betekenis geeft als jij of als wat men in de opleiding/studie eraan geeft. De invloed van woorden kan heel ver gaan.
Lees ook het blog Stress, wat doet het met ons brein?
*Mirjam is niet de echte naam van de student