Initiatief nemen, kan jij mij vertellen wat dat is?

Ja, initiatief nemen, kan jij mij vertellen wat dat is? Het is zo’n containerbegrip waar je volgens mij meerdere betekenissen aan kan geven. Net zoals klantgericht werken, tja weet jij dan wat ze doen om zo te werken? Voor mensen met autisme kunnen deze containerbegrippen zeer onduidelijk zijn en veel verwarring geven.

Initiatief

Geert (niet zijn eigen naam) kreeg tijdens een beoordelingsgesprek te horen dat de leidinggevende tevreden is over het werk wat hij levert. Een verbeterpunt waar hij Geert over sprak was dat hij graag zou zien dat Geert meer initiatief neemt. Geert was verbaasd en weet niet goed wat hij met deze feedback aan moet. De leidinggevende had als voorbeeld gegeven dat Geert nogal stil is tijdens vergaderingen en weinig inbrengt en meer afwacht. Resultaat van het gesprek: frustratie en stress bij Geert.

Hier hebben we meteen 2 aspecten die mensen met autisme lastig kunnen vinden (overigens ook mensen zonder autisme): vergaderen en initiatief nemen. In dit blog ga ik in op initiatief nemen. Wat wordt hier onder verstaan? Op internet kom ik de volgende definities tegen:

“Initiatief nemen: Kansen onderkennen en ernaar handelen. Liever uit zichzelf beginnen dan passief afwachten. Problemen of belemmeringen signaleren, en zo snel mogelijk oplossen. Alert zijn op en anticiperen op kansen, nieuwe situaties of problemen, en er in een vroeg stadium naar handelen. Is trekker van vele vernieuwingen. Komt frequent met goede ideeën en oplossing…”

“Initiatiefrijke mensen nemen het voortouw, pakken de regie, laten het niet gebeuren maar komen in actie, doen net iets meer dan gevraagd of verwacht wordt”

100% zeker

We gaan even terug naar de situatie van Geert. Hij vindt het niet prettig om in het middelpunt te staan. Bovendien wil hij alleen iets zeggen of inbrengen als hij ergens 100% zeker van is. Het wil niet zeggen dat Geert alleen maar afwacht totdat hij opdrachten krijgt. Hij is op zijn manier heel betrokken bij de vergaderingen. Zo signaleert hij wel dat er punten zijn die niet helemaal uitgewerkt zijn of worden waar hij wel zijn bedenkingen over heeft. Omdat hij nog geen 100% uitgewerkte oplossing weet, heeft hij wel een manier gevonden om het onder de aandacht te brengen. Zo heeft hij zichzelf aangeleerd om het issue in de vraagvorm in te brengen. In plaats dat hij zegt: “punt Y heeft nog meer uitwerking nodig voordat we naar fase 2 kunnen gaan” vraagt hij: “weten we nu genoeg over punt Y om naar fase 2 te gaan?”

Je begrijpt al wat er gebeurt, hetgeen hij belangrijk vindt, wordt weggewuifd van “ja hoor genoeg om naar fase 2 te gaan”. De vergadering gaat door. Geert zit er geërgerd bij. Soms brengt hij nog eens naar voren: “ik weet niet of de informatie al voldoende is” Hij weet niet door te pakken door te vertellen wat er volgens hem nog mist, waardoor men zijn vraag luchtig opzij schuift. Het gebeurt nog al eens dat verder in het traject de ontbrekende factoren van punt Y naar voren komen en het werk stagneert. Geert voelt zich dan enorm geïrriteerd en boos omdat hij in de vergadering niet serieus genomen is en hij dit punt naar voren heeft gebracht.

Problemen

Nu wordt hem nog eens verweten dat hij geen initiatief neemt. Hij weet niet meer wat er van hem verwacht wordt. Als men in vergaderingen al niet naar hem luistert. Bovendien wat moet hij als eerste inzetten? Volgens de definitie signaleert hij wel problemen maar doet men er niets mee. Of ziet hij problemen die de anderen nog niet zien. Dit is hem een aantal keren overkomen en hij vindt het zonde van zijn energie om nog iets in te brengen. Zijn belang ‘kwaliteit’ leveren komt niet overeen met de manier van werken van de collega’s of de onderneming. Hij wacht wel af wat er besloten wordt.

Kansen zien

Kansen zien (zoals de definitie geeft) is niet voor iedereen weggelegd. Niet iedereen is in de wieg gelegd om ondernemer of leider te worden. Het is een kwaliteit die enkelen bezitten. Je kan je afvragen of iedere werknemer kansen moet zien om goed werk te leveren. Veel mensen met autisme zijn erg bekwaam in het zien wat nog ontbreekt of nog niet werkt. Dat is ook een kwaliteit. Een bedrijf heeft leiders en volgers nodig om goed te presteren.

Stress

Of bedoelde de leidinggevende dat Geert zelf zijn werkdagen en activiteiten meer moet organiseren en plannen tijdens een project. Geert heeft werkelijk geen idee. Dit hele gebeuren geeft veel stress en nog geen duidelijkheid. Een nieuw gesprek met de leidinggevende is nodig om hierover helderheid te krijgen. Hetgeen nog meer frustratie, irritatie en stress geeft.

Er zijn zoveel oorzaken die mee kunnen spelen in het niet nemen van initiatief. Bijvoorbeeld het niet zien van de totaal benodigde activiteiten, het niet tot zijn/haar functie vindt behoren, niemand heeft het ooit gezegd of gevraagd, niet eerlijk vinden, niet weten hoe of niet weten of het geoorloofd is. En zo nog veel meer zaken die mee kunnen spelen.

Tips voor collega’s en leidinggevenden met collega’s met autisme:

• vermijd containerbegrippen
• geef expliciet aan wat je van de ander verwacht
• geef vroegtijdig eerlijke en specifieke feedback
• vraag je af wat je werkelijk nodig hebt van de ander en benoem alleen dat
• ga in gesprek met de persoon met autisme. Vraag naar zijn/haar beweegredenen waarom hij/zij iets doet of juist niet doet. Je krijgt een beeld van de persoon en hoe hij/zij de omgeving ervaart.

Ga in gesprek

Praat niet over de collega’s met autisme maar met je collega’s met autisme. Je gaat autisme meer en meer begrijpen. Ga in gesprek. Dat is de manier waarop je steeds beter kan aansluiten bij wat iemand nodig heeft om goed te werken en te kunnen ontwikkelen. Zo werk je effectief naar de samenwerking die je wenst.

Lees ook Neem je collega mee in het proces

en Te laat, wat zonde, gemiste kans

Wat betekent vakantie voor jou?

Wat betekent vakantie voor jou? Lekker niets doen? Nieuwe dingen leren? Vreemde oorden bezoeken? Zon, zee en strand? Uit eten gaan? Of gewoon geen wekker zetten? Zoveel mensen, zoveel andere invullingen.

In vorige blogs heb ik al geschreven over de ervaringen van Geert*. Wat betekent vakantie voor Geert? Hij ervaart het allereerst als ontregelend op het werk. Bovendien duurt de vakantieperiode best wel lang. Het begint half juli en eindigt ergens in september. De meeste collega’s zijn in juli en augustus op vakantie en er zijn weinig mensen aanwezig. Het is ontregelend omdat je niet op een gewone manier je werk en je overleggen kan doen. De continuïteit is weg. Veel mensen kijken uit naar de vakantie. Is dat ook bij jou zo? Wat betekent vakantie voor jou?

Ritme

Voor Geert verstoort de vakantieperiode vooral zijn werk- en privé ritme. Op het werk vervallen bepaalde overleggen. De voortgang en de aanwezigen zijn anders. Het gewone ritme is weg.

Geert heeft een paar jaar geleden besloten om tijdens de vakantieperiode van zijn collega’s ook vakantie te nemen. Hij heeft er dan geen last van dat bepaalde zaken niet doorgaan of dat hij zijn vragen niet kan stellen. Hij vindt het lastig om in de vakantie zijn ritme van opstaan los te laten want hij is bang dat zijn dagen dan zomaar voorbij zijn.

Sinds hij vakantie neemt, boekt hij groepsreizen bij Flow Reizen. Zo is hij al op verschillende plekken op de wereld geweest. Het zijn actieve en culturele groepsreizen met een goede structuur en mensen zoals hij die niet altijd op een praatje zitten te wachten.

Corona

Door het Corona virus zijn de zomerreizen allemaal geannuleerd. Voor Geert natuurlijk ook een teleurstelling maar de vraag voor hem kwam: “moet ik dan wel vakantie nemen?”

Wat betekent vakantie voor Geert: het ontlopen van de onrustige en onduidelijke periode met vakantie nemende collega’s.

Gesprekken

Verder hielpen zijn vakantiereizen hem bij het voeren van ‘gesprekken over de vakantie ervaringen’. Dit soort gesprekken zijn niet echt zijn ‘ding’. Hij vindt het moeilijk om zijn aandacht erbij te houden als een collega uitvoerig over zijn/haar vakantie vertelt. Bovendien kan hij zich moeilijk voorstellen dat een collega het interessant vindt wat hij heeft gezien en gedaan tijdens zijn vakantie.

Vakantie

Het woord vakantie alleen al geeft Geert de nodige hoofdbrekens en stress. Bedenken wat hij nu gaat doen met de vrije tijd en wat aan ritme vasthouden en wat loslaten? Wat betekent vakantie voor jou? Betekent het ook uitrusten en doe je dat ook tijdens je vakantie of geeft het jou ook stress? Stress omdat je moet pakken (keuzes maken, op tijd een vliegtuig of boot halen, B&B/campings en/of hotels boeken, huis schoon achterlaten, alles van de nieuwe omgeving zien, etc.) Of is het een periode voor jou van lekker luieren, ritme van de normale werkweek loslaten, boeken lezen, wandelen, fietsen, lichamelijke activiteiten doen waar je normaal gesproken geen tijd voor hebt.

Bij tanken

Dat een vakantie ook kan dienen om bij te tanken is een onwennig concept voor Geert. Het liefst gaat hij door om in een ritme te blijven. Hij is erg bang voor het wegvallen van zijn dagelijkse routines. Misschien nog meer de vrees hoe die routines weer op te pakken. Uit het verleden weet hij dat hij erg veel moeite had om aan de slag te gaan als er meer dan 2 vrije dagen waren.

Zoals veel mensen zeggen dat zij tijdens hun vakantie kunnen ont-stressen, geeft vakantie voor een aantal mensen met autisme juist stress. Keuzestress, vrije tijd invullen, wegvallen van ritmes, nieuwe dingen/plekken ontdekken(als mensen op reis gaan), opstarten na de vrije dagen, organiseren van vertrekken en reizen.

Time out

Ook voor Geert is het goed om even een time out te nemen om zich te ontspannen. We hebben geïnventariseerd waar hij zich het meest zorgen om maakt tijdens en na zijn vakantieperiode. Samen hebben we hier invulling aan gegeven en zo heeft hij zicht op een voor hem een duidelijke vakantieperiode en wat hij wil doen en ondernemen.

Ook hebben we gesprekken gevoerd over na de vakantie. De ‘onzinnige gesprekken’, zoals hij die noemt, want wat heb je nu te vertellen als je niet weggaat? Daar zat hij ook over in.

Tips voor collega’s met en zonder autisme

Help elkaar met de vakantieperiodes.

• Realiseer je dat niet iedereen is zoals jij. Iedereen heeft andere behoeftes ook wat betreft vakanties. Wat betekent vakantie voor jou en wat voor de ander?
• Bedenk dat voor sommige mensen vakantie nemen ingewikkeld(er) is.
• Weet dat de vakantie voor mensen het moment is waar een jaar lang naar uitgekeken wordt. Voor hen is het belangrijk.
• Houd er rekening mee dat mensen het lastig(er) kunnen vinden met het opstarten na een vakantieperiode dan jijzelf.
• Stem je af op je collega’s, niet iedereen vindt het prettig om over zijn/haar vakantie te praten (werk = werk & privé = privé) of zijn geïnteresseerd in gedetailleerde vakantie belevenissen. Voor anderen is het heel belangrijk om het een en ander te vertellen. Zorg voor balans in luisteren en vertellen.
• Besef je dat iedereen anders is en dat iedereen andere behoeftes heeft, houd daar rekening mee (ongeacht of iemand autisme heeft of niet).

* Geert is niet een bestaand persoon  (de ervaringen van mensen die ik coach heb ik samengebracht in de niet bestaande persoon Geert).

Lees ook Time out, het belangrijkste item op je planning.

Stress wat doet het met ons brein?

Tips voor thuiswerken

Tips voor thuiswerken om de Coronatijd zo goed mogelijk door te komen. Het is voor iedereen wennen. Voor de een zal het makkelijker zijn dan voor de ander. Minder reiszen kan bijvoorbeeld voor een werknemer met autisme een geweldige opluchting geven. Terwijl de ander het lastig vindt om los te komen van zijn/haar werk omdat je zowel privé als werk in dezelfde ruimte bent en blijft. Voor hen was reizen de manier om afstand van het werk te nemen en om te schakelen naar de privé situatie.

Bekijk ook het blog privé en werk gescheiden houden is een lastige klus

Privé en werk gescheiden houden is een lastige klus.

Dinsdag hebben we gehoord dat het ‘thuiswerken’ nog steeds aan de orde is. Voor Geert (is niet zijn echte naam) was het een grote teleurstelling. Net als heel veel Nederlanders had hij gehoopt weer op kantoor te kunnen werken. Na de eerste week van thuiswerken was hij van de schrik bekomen en had hij in de tweede week wel een soort ritme gevonden. Het was nu na 5 weken tijd wel lastig geworden. Vooral privé en werk gescheiden te houden is voor hem een lastige klus.

De mensen die ik coach (zowel studenten als werknemers met autisme) willen graag privé en werk/studie gescheiden houden. Dat is overzichtelijk. Zoals iemand tegen mij eens zei: “op werk ben ik voortdurend alert en thuis kan ik op de automatische piloot.” Geert heeft ook altijd privé en werk gescheiden willen houden. En nu gaat het niet meer.

Geert vertelde dat hij het meeste last heeft van het omschakelen. Dat lukt niet goed. Nu er niet zoveel meer op een dag gebeurt, zit hij vaak na zijn werktijd nog met werk in zijn hoofd.

Ritme en rituelen

We hebben met elkaar gesproken over de ritmes en rituelen die hij had voordat het thuiswerken van ons gevraagd werd. Ritmes en rituelen vindt ons brein prettig. Ons brein gaat voor het gemak en wil duidelijke signalen.

We hebben zijn thuissituatie nog eens goed bekeken hoe we die kunnen inrichten zodat er echt een aparte werkplek is. We hebben zijn rituelen (gewoonten) van voor de COVID-19 situatie in kaart gebracht. En samen hebben we gekeken hoe we die weer kunnen inpassen in deze nieuwe situatie van thuiswerken.

Geef signalen aan jezelf en aan je brein

Het belangrijkste wat Geert gaat doen is een duidelijke start en een duidelijk einde van een werkdag maken. Zo geeft hij aan zichzelf , dus aan zijn brein het signaal starten en stoppen. De rituelen/gewoonten die Geert had voor het thuiswerken gaat hij voor een deel weer terugbrengen om zo weer meer rust in zijn hoofd te krijgen. Hopelijk wordt privé dan ook weer meer privé.

Tips

Hier onder vind je tips wat je kan doen om meer privé en werk gescheiden te houden. Na 6 weken thuiswerken is het wel weer eens leuk om te kijken hoe doe ik het ? Wat werkt goed voor mij en wat kan ik nog aanpassen zodat ik privé en werk kan scheiden.

Meer tips voor thuiswerken

Is een nieuwjaarsborrel wel zo’n feest?

De komende dagen organiseren veel bedrijven een nieuwjaarsborrel. Voor veel mensen een leuke onderbreking van het werk waarbij collega’s weer eens informeel met elkaar kunnen bijpraten onder het genot van een hapje en een drankje. Is een nieuwjaarsborrel wel zo’n feest?

Is een nieuwjaarsborrel wel zo’n feest?

Toch zijn er mensen die hier enorm tegenop zien en ervaart niet iedereen dit als een leuke bijeenkomst. Voor werknemers met autisme kan dit veel stress geven. Sowieso is de decembermaand vaak een maand waarin de ritmes en regelmaat verstoord worden en door mensen met autisme als een lastige maand wordt ervaren. Het is niet alleen dat de feestdagen het ritme verstoren maar er wordt in deze maand ook een groot beroep gedaan op de sociale skills; familiediners, kerst- en nieuwjaarsborrels. Het kost sommige mensen enorm veel energie en stress om deze dagen door te komen.

Prikkels en ‘onzin gesprekken’

Erik* zag enorm op tegen de feestdagen. Hij komt uit een grote familie en hij vindt deze dagen erg druk en vermoeiend. Hij is gevoelig voor visuele prikkels en geluid. Je kan je voorstellen dat alleen de kerstverlichting in de kerstboom voor hem al intens kan zijn. Een familliediner met veel mensen geeft veel lawaai (denk aan praten maar ook het geluid van bestek op borden) en is erg vermoeiend.

Op het werk had de afdeling een kerstborrel georganiseerd. Erik wilde er wel naar toe gaan maar zag enorm op tegen de ‘onzin’ gesprekken. De gesprekken die de Engelsen ‘small talk’ noemen of op zijn Nederlands ‘praten over koetjes en kalfjes’.

We hebben er samen over gehad wat je op zo’n borrel kan verwachten, waar over gesproken kan worden of wat men aan hem zou kunnen vragen.

Naar mate de datum dichterbij kwam, kreeg Erik hier steeds meer stress van maar was nog steeds van plan te gaan. Hij is inderdaad gegaan en na drie kwartier heeft hij besloten dat het genoeg was en is hij naar huis gegaan. Hij was enorm trots dat hij er wel naar toe was gegaan.

Nieuwjaarsborrel

Nu is er komende week ook nog een Nieuwjaarsborrel voor het hele bedrijf. De stress was er weer. We hebben hier uitvoerig over gesproken. Is het noodzakelijk om hier naar toe te gaan? Nee dat is er niet maar Erik wil niet bot overkomen en wil het graag goed doen. Maar hoeveel geweld moet je je zelf aan doen om ook hier weer aanwezig te zijn? Hoeveel stress geeft dit en hoe lang moet je er weer van bijkomen?

Het vooruitzicht van handen schudden en weer van die onzinnige gesprekjes te moeten voeren of te moeten beginnen, zag hij echt niet zitten.

Vooral blijven nadenken hoelang iemand hiervan moet bijkomen is belangrijk, wat is de impact en hoe lang heb je er nog last van. Dit laatste wordt nogal eens vergeten bij het nemen van dit soort beslissingen.

Oplossing

De volgende oplossing is bedacht: hij heeft zijn directe collega’s de volgende mail gestuurd

Beste collega’s

Ik ga niet naar de nieuwjaarsborrel omdat ik niet van dit soort gelegenheden houd. Het is voor mij lastig om met zoveel mensen te praten en handen te geven. Daarom stuur ik jullie via deze mail de beste wensen voor het nieuwe jaar.

Wat een goede beslissing. De stress werd minder op het moment dat de mail verstuurd was. Hij is nog naar zijn leidinggevende gegaan om het toe te lichten. Op de afdeling weet men dat Erik autisme heeft want daar is hij erg open over. Deze man gaf hem groot gelijk en dat was een hele opluchting voor Erik.

Ook hier teambuilding

Herken je deze situaties?

Heb je collega’s met autisme en weet jij hoe zij deze sociale gebeurtenissen (verjaardagen, jubilea, borrels) beleven?

Ga hier eens over in gesprek. Iedereen is anders en beleeft zulke evenementen anders. Is een nieuwjaarsborrel wel zo’n feest? Wat vind jij er zelf van? Er zullen mensen zijn die absoluut niet naar dit soort gelegenheden willen gaan omdat het te veel stress geeft. Bespreek het, geef de ruimte en toon begrip.

Er zullen ook mensen zijn die best willen komen maar vinden zij het lastig om zelf die stap te maken of om alleen binnen te komen. Ga het gesprek aan want dan kom je er achter wat iemand wil en wat iemand nodig heeft om mee te doen. Licht de mensen van de afdeling in zodat er rekening gehouden kan worden met elkaar. Dat is ook teambuilding!

*Erik is niet de echte naam van de persoon.

Een goede inwerkperiode geeft minder stress

Alex* heeft sinds september een nieuwe baan. We hebben veel gesprekken gevoerd over ‘Ga je wel of niet vertellen dat je autisme hebt’. Je gunt iedereen een goede inwerkperiode want dat geeft minder stress en een goede basis. Voor mensen met autisme van onschatbare waarde en bepalend voor de motivatie en kwaliteit van het werk.

Je kan je voorstellen dat het elke keer weer een gegeven is om te overwegen. De angst dat je dan anders tegemoet getreden wordt of behandeld wordt is een terechte angst. Iedereen wil aangenomen worden om zijn/haar kwaliteiten en niet afgerekend worden op een diagnose en vermoedens van zaken die misschien niet zo vlot verlopen.